- 20 Eylül 2020
- Yayınlayan: Psk. İrem Bulut
- Kategori: Genel
Emek Harcayarak Elde Ettiğimiz Şeylerden Daha Yüksek Haz Duyarız: IKEA Etkisi
Bir ürünün üretilmesinde, geliştirilmesinde, son haline gelene kadar geçen aşamalardan birinde katkı sağlamak, ortaya çıkan ürüne yönelik daha fazla sahiplik hissetmemizi sağlar. Buna IKEA etkisi denir. Yani bir şey için ne kadar çok emek sarf ederseniz o kadar değer verir ve seversiniz.
IKEA’nın pazarlama stratejisi olarak kullandığı bu etki, kişiye üretme hissi vererek mutlu etmektedir. İsmi IKEA’dan gelse de temelleri çok daha önceye dayanır.
1950’lerde bir Amerikan firması hazır kek karışımı üretmeye başlar. Firma bir kekin içerisine konabilecek her şeyi toz haline getirip paketlemiştir. Kullanıcıların yapması gereken tek şey ise paketten çıkan karışıma su katıp karıştırıp fırına vermekti. Başta mükemmel gözüken bu fikir tüketiciler tarafından tutmamış, insanlar bu karışımları almaya yanaşmamıştı. Bunun üzerine Pazarlama Biliminin Freud’u olarak bilinen Ernest Dichter durumu araştırmaya başladı ve motivasyon psikolojisi üzerine yaptığı çalışmalarda fark etti ki insanlar bu karışımları kullandıklarında emek sarf etmeyip kendilerinden hiçbir şey katamadıkları için onu sahiplenemiyorlar. Dichter firmalara hazır kek karışımlarından yumurta ve sütü çıkarmayı önerdi. Keki yapmak için içine yumurta kırmaya, sütü ölçüp dökmeye başlayan insanlar ona emek harcadıklarını hissettiler ve keki daha fazla sahiplenmeye başladılar. Dichter’in bu önerisi satışların bir anda artmasına yol açtı. Pişen kek tüketicileri gerçekten mutlu ediyor, “Ben yaptım, ne kadar da lezzetli” diyebiliyorlardı.
Seneler sonra 2011 yılında davranışsal iktisat üzerine çalışan Dan Ariely, yaptığı bir dizi çalışma sonucu Tüketici Psikolojisi Dergisi’nde (Journal of Consumer Psychology) bu bilişsel eğilimi tüketicilere ürünleri demonte olarak satan ve ürün üzerine emek harcamalarını hedefleyen İsveç markası IKEA’dan esinlenerek ‘IKEA Etkisi’ olarak adlandırmıştır.
Bu kavram günümüzde oldukça popüler olan “Kendin yap — Do it yourself” ve “Maker” akımlarının bu denli gelişmesi ve hızlı bir şekilde popülerleşmesini de açıklıyor gibi ne dersiniz?
Unutmayın ne kadar emek harcarsanız o kadar sever, sahiplenirsiniz.
“Senin gülünün diğerlerinden daha önemli olmasını sağlayan şey, ona ayırdığın vakittir.”
Küçük Prens, Antoine de Saint-Exupéry
Norton, M. I., Mochon, D., & Ariely, D. (2012). The IKEA effect: When labor leads to love. Journal of Consumer Psychology,22(3), 453-460.
